Melamine: veilig of giftig?
Is melamine veilig of giftig?
Melamine servies wordt dagelijks door veel consumenten gebruikt. Spullen vervaardigd uit melamine zijn lichtgewicht, goedkoop en kunnen goed tegen een stootje. Er wordt ook volop eten en drinken genuttigd uit melamine borden en drinkbekers. In hoeverre is melamine veilig? In deze blogpost ben ik dieper gedoken in de wereld van melamine.
Melamine in de keuken
Als bewuste consument ga je vaak voor een gezonde, biologische maaltijd. Maar wat als borden en bestek gemaakt van plastic jouw voornemen om chemische troep uit je eten te houden flink ondermijnen? Alarmerend is vooral het gebruik van Melamine producten in de keuken en aan tafel. Je ziet vooral veel kinder- en babysetjes en bestekjes van Melamine. Ze zijn sterk en praktisch. Maar is melamine veilig of giftig?
Melamine is een chemische samenstelling die onder meer gebruikt wordt in het maken van kunststoffen zoals plastic. In de VS, maar ook in Europa wordt melamine gebruikt om bijvoorbeeld keukengerei, schalen, bestek, mokken en andere harde kunststoffen producten mee te produceren. Melamine was ook in 2008 de boosdoener in het poedermelk schandaal in China. Zoals je je wellicht herinnert zijn er in China baby’s om het leven gekomen en honderden duizenden ziek opgenomen door het gebruik van met Melamine vergiftigde babymelkpoeder.
Melamine en plastic: wat is het verschil?
Melamine is een onderdeel in bepaalde, van kunststof vervaardigde keuken- en tafelgerei. Wanneer je Melamine samenvoegt met formaldehyde, krijg je een goedje dat je gemakkelijk vorm kan geven wanneer verhit. Melamine borden, schalen en mokken staan erom bekend kras- en breukvast te zijn, extreem lang mee te gaan, veel kleuren variëteit te kennen en in diverse vormen te vinden te zijn. Producten van melamine voelen ook bijzonder glad aan.
Melamine ter discussie
Zoals bij sommige plasticsoorten, is er ook een aannemelijk risico bij het gebruik van, vooral schalen en mokken van melamine. Het gevaar schuilt hem vooral in dat deze schalen, borden en dergelijke, gifstoffen afscheiden die weer terecht komen in het eten wanneer blootgesteld aan hitte/warmte. Door nieuwe inzichten op basis van onderzoeksgegevens staat het gebruik en de veiligheid van melamine ter discussie.
Is een Melamine kinderbordje veilig?
In januari 2013 heeft een onderzoek, gepubliceerd in JAMA Internal Medicine aangetoond dat het gebruik van Melamine keukengerei in combinatie met warm voedsel giftig kan zijn. Het onderzoek heeft zich gericht op 12 personen, waarvan er 6 warme soep aten uit melamine borden en 6 uit keramieken borden. De conclusie na het evalueren van de urine van de deelnemers was dat er hoge concentraties aan melamine-resten aangetroffen werden bij degenen die uit melamine keukengerei aten.
Gevaar op lange termijn
Een kanttekening vanuit de onderzoekers is echter wel dat er slechts gekeken is naar melamine-resten in/uit het lichaam en niet naar de directe gevolgen voor de gezondheid. De onderzoekers tonen hiermee het potentieel gevaar aan en wijzen erop dat (langdurige blootstelling aan) hoge concentraties van melamine kan leiden tot nierstenen en nierinsufficiëntie.
Het FDA, een soort voedsel en waren autoriteit in de VS geeft wel aan dat het gebruik van melamine keukengerei veilig is, mits men er niets in verhit of geen warme gerechten uit deze voorwerpen nuttigt.
Het zekere voor het onzekere nemen
Wellicht erg simplistisch gesteld, maar waarom het risico nemen als er ook maar enige twijfel bestaat dat Melamine giftig en gevaarlijk kan zijn voor de gezondheid? RVS, hout, keramiek en glas bieden een veilig alternatief ten opzichte van ‘goedkope’ melamine keukenspullen.
Duurzame bestemming
Melamine niet recyclebaar, een ander goede reden om niet tot aanschaf over te gaan. Indien je besluit om melamine uit je keuken en leven te bannen, kun je het misschien een creatieve, duurzame bestemming voor vinden in plaats van de prullenbak. Laat je fantasie de vrije loop. Een melamine bord kun je prima gebruiken als ‘sieradenschaaltje’ of om overtollig water op te vallen voor onder een plantenpot. Ik heb de mijne uitgeroepen tot zwembadspeeltjes* en ik moet zeggen, het werkt prima 🙂
***
* N.a.v. nieuwe inzichten is het alternatief ‘bamboe’ verwijderd uit de voorgestelde lijst van ‘veilige alternatieven’. Zie reacties hieronder van lezers svp. Ook wordt er in het artikel (gepubliceerd op 15 februari 2021) van Test-aankoop.be op basis van recent onderzoek het gebruik van bamboe servies met melamine afgeraden.
NIEUWS VAN 15 februari 2021
De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) adviseert om melamine kunststof serviesgoed waarin bamboe en/of maisvezels zijn verwerkt, niet (meer) te gebruiken. Bij gebruik bestaat een kans dat er te veel formaldehyde in het voedsel of drinken terecht komt. De NVWA laat importeurs en aanbieders van deze producten weten dat zij de producten direct uit de handel moeten halen. De autoriteit treedt handhavend op als de producten in Nederland worden aangeboden. Daarnaast adviseert het Voedingscentrum om ook servies dat voor 100% van de kunststof melamine is gemaakt, niet te gebruiken voor heet eten en drinken voor kinderen tussen 0 en 3 jaar.
Bron: Organic Authority/Kirsten Hudson (2013), NVWA (2021), Test-aankoop.be (2021)
Afbeelding: Globelet Reusable via Unsplash (als sfeerbeeld)
Op zoek naar plasticvrije alternatieven of zero waste producten? Kijk dan ook eens in DK Shop van Duurzaamheidskompas:
25/04/2021
Dag Mirjam,
Dank voor je reactie. In principe kun je, zolang je het niet verhit, melamine prima voor dat soort doeleinden gebruiken, heb ik begrepen uit mijn onderzoek en de vele reacties van andere lezers. Inmiddels heb ik de borden niet meer (deze blogpost dateert uit 2014) en probeer ik melamine te vermijden.
Groeten,
Nur
20/04/2021
*Ze staan nu in de tuin als bloembak
Dat lijkt me voor de plantjes en ervan drinkende bijtjes ook niet bepaald gezond.
20/02/2021
Dag Anneke,
Bedankt voor je reactie.
Ik denk dan al gauw aan RVS en (gecertificeerd) hout als alternatief. Je hebt ook 100% biologisch afbreekbaar wegwerpservies van bijvoorbeeld palmblad of rietsuikerpulp. Misschien zijn er andere lezers/bezoekers die suggesties hebben?
Groene groet,
Nur
20/02/2021
Goede dagen Dit servies is licht voor gebruik in de caravan. Welk servies is ook zo licht?
Mvgr.
17/02/2021
Ha Anneke,
Dank voor je bericht. Het is allemaal ook veel en complexe informatie; daar ben ik het helemaal met je over eens!
Dit is wat ik begrijp op basis van de berichtgeving en de reacties van andere behulpzame bezoekers van Duurzaamheidskompas:
– het gebruik van melamine servies wordt sowieso afgeraden
– bamboeservies wordt afgeraden (en zelfs binnenkort verboden) omdat er melamine-hars in verwerkt is als ‘lijm’ voor de bamboevezels. De mate waarin de hars voorkomt verschilt blijkbaar enorm en wordt de norm ook regelmatig overschreden, waardoor het risico’s voor de veiligheid met zich meebrengt. Vooral omdat baby’s en kinderen uit dit soort serviesgoed eten en zij dus naar verhouding meer gifstoffen binnen kunnen krijgen.
Hopelijk heb ik het iets kunnen verduidelijken voor je?
Groet,
Nur
17/02/2021
Is alleen bamboe dan wel oké?
Of alleen melamine?
Hoe meer ik lees hoe minder ik snap.
Spullen van de Xenos zijn vooral bamboe, wat denken jullie daar van?
16/02/2021
Hoi,
Terechte opmerking. Ik ben geen expert, maar een voordeel van plastic is, dat je op basis van codes vaak kunt zien welk type het is. Misschien heb je iets aan deze informatie over de soorten plastic: https://www.duurzaamheidskompas.nl/blogs/plastic-codes-gekraakt/
Het fijnst is om, indien mogelijk, over te stappen op bijvoorbeeld glas of keramiek. Vooral bij baby- en kinderservies. Maar het is natuurlijk aan de mensen zelf wat ze een fijn alternatief vinden.
Ik hoop dat je iets hebt aan deze tips!
Hartelijke groet,
Nur
16/02/2021
Hoe herken ik melamine producten, behalve dat ze kras- en breukvast zijn, glad aanvoelen, veel kleuren variëteit kennen en in diverse vormen te vinden te zijn? Er zijn wel meer plastics die aan deze omschrijving voldoen.
25/01/2017
Beste Kim,
Je haalt iets heel interessants aan. Bij het horen van het woord Bamboo, denk je een veilige keuze te hebben gemaakt. Maar zoals je zelf hebt onderzocht, lijkt niet alles heel zuiver te zijn. Superfijn dat je deze info met ons hebt willen delen. Ook ik leer hier weer veel van! Laten we hopen dat ook die 20% melamine snel vervangen wordt met een duurzaam en veilig alternatief. Helaas kom je deze ‘bamboo’ spullen nog te vaak tegen als kinderbordjes en glaasjes. En dat is geen fijne gedachte!
Groeten,
Nur
25/01/2017
Beste Jan,
Zoals je in het artikelhebt kunnen lezen en uit de reacties van andere bezoekers kunt opmaken, is er veel onduidelijk over Melamine. Volgens onderzoek is het gebruik ervan niet zonder risico. Uiteindelijk bepaal je zelf of je het risico wilt lopen. Een optie zou zijn om te kiezen voor spullen gemaakt van glas of RVS.
Het blijft een lastige kwestie. Gelukkig zijn er ook veiligere alternatieven op de markt. Wij hebben bijvoorbeeld in het verleden een review geschreven over Zuperzozial, zie hier: https://www.duurzaamheidskompas.nl/reviews/zuperzozial-servies-hip-en-bewust/
Ik hoop je hiermee een beetje op weg te hebben geholpen.
Groeten,
Nur
03/01/2017
Beste Nur. dus de hele camping brancge verkoopt verkeerde spullen. Alle serviezen zijn van Melamine. Dus niet meer warmeten oposcheppen en geen thee meer in de mok doen? ik hoor van je. vr.grts Jan Verheijden
03/01/2017
Hi!
Je noemt in je artikel dat bamboo evt een goed alternatief is (vooral voor kleine kinderen lijkt me beter dan porselein of bv glas ivm breekbaarheid)
In veel bamboo producten zit ook melamine verwerkt. Dit wordt bijna nergens duidelijk vermeld. Vaak wordt het onder de noemer “hars”genoemd. Bij navraag bij een aantal grote merken kregen ik bij goed navragen het antwoord dat het product vaak voor 80% uit bamboo bestaat en dat de rest toch een melamine vorm is. Wat weer zou betekenen dat ook bamboo (nog) geen goed alternatief is voor melamine.
05/09/2016
Hoi Kleine Wereldverbeteraar (wat een gave naam!),
Superfijn dat je iets aan de blogpost hebt gehad en je het linkt aan je eigen blog! Ik ben erg benieuwd.
Houd ons op de hoogte.
Met groene groet,
Nur
04/09/2016
Bedankt voor je verhelderende artikel. In link je door als achtergrond info voor mijn blog over mijn keuze voor aardewerk en glas voor mijn kinderen. Komt van de week online op [www.kleinewereldverbeteraar.nl]
13/04/2016
Dag Ben,
Bedankt voor je bericht. Fijn dat je nieuwe info hebt geïntroduceerd. Een goede ontwikkeling dat volgens het artikel dat je aanhaalt, melamine intussen gerecycled kan worden en er varianten op de markt zijn vrij van BPA. Maar zoals je leest, geven ook zij aan dat verhitten in de magnetron of oven een no-go is. Dat linkt weer terug naar Tjalke hierboven aangeeft over het verhitten boven een bepaalde temperatuur. Je hebt gelijk, meningen verschillen en naast wetenschappelijke onderzoeken, is het gewoonweg luisteren naar je gevoel. Ik ben inmiddels te bevooroordeeld en heb liever geen keukenspullen gemaakt van Melamine.
Nogmaals dank voor het delen van kennis en het reageren op de discussie. Worden we allen alleen maar wijzer van.
Groene groet,
Nur
12/04/2016
De meningen verschillen nogal: http://www.webstaurantstore.com/article/61/top-eight-benefits-of-melamine-dinnerware.html
18/01/2016
Wat gebeurd er met melamine in de vaatwasmachine
17/01/2015
Dag Tjalke,
Hartelijk dank voor je reactie. Ik had niet stilgestaan bij de temperatuur van het water en weet niet veel af van de verwerking van Melamine.
Ik ga deze informatie zeker onthouden én verder doorspitten !
Dank dat je de moeite hebt genomen om je kennis met ons te delen.
Groeten,
Nur
16/01/2015
Ik vermoed dat de temperaturen waarbij u kind baddert niet hoog genoeg zijn voor het afgeven van deze stoffen. Melamine wordt op een veel hogere temperatuur verwerkt, ik verwacht dat het pas gevaarlijk kan worden boven 50 graden C.
30/11/2014
Beste Erika,
Goed punt. In ons geval maken wij thuis enkel gebruik van douchebak ipv badkuip. Het voordeel is dat het water weggespoeld wordt.
Maar uiteindelijk wil je ook niet dat er chemische troep in het grondwater terecht komt.
Je vraag heeft me wel aan het denken gezet. Ik heb op internet gesurft en kwam dit bericht tegen. http://www.pediatricsafety.net/2009/12/is-this-toy-safe/
Weliswaar niet erg recent, maar het lijstje met tips lijkt me toch vrij actueel:
– Vermijd speelgoed met de label PVC in verband met weekmakers (phthalaten)
– Kies liever voor ongeverfde (verantwoord) houten speelgoed ipv plastic varianten
– Lees de bijsluiters zorgvuldig en vermijd producten met xyleen, tolueen of phthalaten
– Vermijd plastic badspeeltjes en badboekjes
Inmiddels (deze blogpost is van een tijdje terug) heb ik de melamine borden ook weggedaan. Ze staan nu in de tuin als bloembak en soms dienen ze als teiltje voor de schoonmaak.
Dank voor je kritische kanttekening. Dat houdt mij als blogger én als moeder ook scherp 😉
Hartelijke groet,
Nur
30/11/2014
Interessant bericht…. Ik heb wel nog een vraag. Als je de melamine producten nu in bad gebruikt…. Dan komt de giftige stof toch in t badwater terecht waarna het kan worden opgenomen in t lichaam door de huid cq het grootste orgaan van ons lichaam?
Ik ben benieuwd naar je antwoord op deze vraag. Ik worstel zelf enorm met de plastic speeltjes in bad.