Leegstand in het buitengebied vormt een steeds meer voorkomend probleem en legt een grote druk op de manier waarop we met ruimte omgaan. Veel boerderijen en stallen hebben de afgelopen jaren hun functie verloren. De komende tijd zal dit naar verwachting doorzetten en kan de leegstand van boerderijen op den duur groter worden dan die van kantoren. Volgens onderzoek van het Wageningse kennisinstituut Alterra gaat het in 2030 om 32 miljoen vierkante meter. Omdat de stad op zijn beurt vraagt om meer ruimte moeten we verstandig omspringen met de beschikbare ruimte. We kunnen ons geen verspilling veroorloven.
Vrijkomend agrarisch vastgoed
Verantwoordelijk voor deze verschuiving zijn, naast de drukkende, groeiende stedelijkheid, de globaliserende voedselmarkt. De wetgeving rondom dierenwelzijn en milieu wordt aangescherpt en drijft de prijs per kilo op. Hierdoor kunnen ‘onze’ boeren niet meer op tegen de wereldwijde concurrentie. Want de milieubewuste consument mag aan invloed winnen, de koopjesjager blijft koning in de huis-tuin-en-keukenwerkelijkheid van Jumbo, Lidl en Albert Heijn.
Hierdoor staan veel boeren voor de onmogelijke keuze: stoppen met hun bedrijf of opschalen om de kiloprijs te drukken. Dit betekent weer een megastal die aan het landschap wordt toegevoegd en dat kan niet de oplossing zijn!
SHARE A ROOF: het nieuwe wonen
De ruimtelijke interventie die ik voorstel in mijn afstudeerproject SHARE A ROOF combineert bewoond gebied met landelijk gebied. Dit biedt ruimte voor families die in het buitengebied willen wonen en op zoek gaan naar hun roots, en steunt tegelijkertijd een boeren gezin dat worstelt om te overleven in de huidige voedselmarkt. De nieuwe bewoners leven en werken op het erf, verbouwen voedsel en zijn op den duur zelfvoorzienend. Dankzij dit voorstel vindt de boer, als mentor, een nieuwe vorm van inkomen en begint zijn tweede leven op de boerderij.
Anders omgaan met ruimte is het devies, met meer respect voor het bestaande om onnodige verspilling te voorkomen. De waarde inzien van de ruimte om ons heen. Niet langer ons voedsel van kilometers ver halen, maar de mogelijkheden achter onze eigen achterdeur inzien én benutten.
Het project biedt een plaats aan een generatie die anders, bedachtzamer om zal gaan met dat wat van nature beschikbaar is. Het resultaat is een onderkomen voor een werk- en leefgemeenschap, een nieuwe vorm van huisvesting voor deze nieuwe generatie en een herstelde balans tussen productieland en wonen.
Lokale oplossingen
Als individu leer je er naar lokale oplossingen te zoeken voor problemen en je te verhouden tot de historie van die plek. Het project ontleent een nieuwe identiteit aan zijn inwoners. Hiervoor moet de lokatie herontdekt worden voor de inpassing van grootschalige landbouwactiviteiten in combinatie met functies als natuurbehoud, wonen en recreatie. Een zoektocht naar een nieuwe balans tussen functies en schalen. Met behoud van oude landschappelijke waardes en de creatie van nieuwe.
Bewust omgaan met wat zich aandient
We hebben het druk, heel druk. Het wordt onmogelijk onze huidige leefstijl vol te houden in het nieuwe leven in het buitengebied. Er zal een tekort zijn aan ruimte, tijd en bewustzijn. Het is dan ook, meer dan ooit tevoren, nodig om te delen. Deel ruimtes, gebruik, taken en kennis om tot een gebalanceerde nieuwe leefstijl te komen. Door met elkaar een dak, een leven en een passie te delen bereik je een gezonder en bewuster eetpatroon, steun je een boeren gezin en herstel je de connectie met plaats en historie.
Dit is je kans om te wonen op de plek waar je voedsel groeit!
Dit project is tot stand gekomen binnen het afstudeerprogramma van de Master of Architecture // Urbanism te Tilburg. Lees op mijn website meer over dit project, bekijk het complete beeldmateriaal op de website van de MAU of bekijk het videoverslag (Engels gesproken) met alle projecten van de afstudeerders 2014.
Lees ook de blogpost over energieneutraal wonen van Milou.
